İnsanda Üreme

Eşey Hücrelerinin Gelişimi

Kadınların yumurta üretimleri, anne karnında başlamaktadır. Doğduğunda 2-3 milyon yumurtası olan bir kız çocuğunun yumurta sayısı ergenlik çağına girdiğinde 400 bin civarına inmektedir. Yumurtalar, yumurtalıklarda folikül adında balonsu yapılar içerisinde depolanmaktadır.

Yumurtalar ergenlik dönemine kadar gelişimlerinin belirli bir döneminde istirahat halinde kalmaktadır. Fakat ergenlik döneminin başlamasıyla birlikte vücutta hormon salınması arttığından, hipotalamus adı verilen beynin özel bir bölgesinden GnRH (Gonadotropin salgılatıcı hormon), beyindeki hipofiz bezinden FSH (Folikül uyarıcı hormon) ve LH (Luteinize edici hormon) salgılanmaya başlanır.

Yumurta

Sperm

Eşey hücrelerin bulunduğu folikülleri uyaran folikül uyarıcı hormon, yumurta gelişimini kaldığı yerden devam ettirerek sperm tarafından döllenebilecek olgunluğa ulaşmasını sağlar. FSH hormonu, yumurtayı çevreleyen folikül hücrelerini de uyararak, yumurta gelişiminin temellerinden olan östrojen hormonunun salgılanmasını sağlar. Foliküllerin çapları, FSH hormonu etkisindeyken 1-2 mm boyutlarından 20-25 mm boyutlarına ulaşır. Bu boyutlara ulaştığında yumurtlama (ovulasyon) adını verdiğimiz, folikül çatlaması ve yumurta serbestleşmesi ile gerçekleşen olay meydana gelir. Düzenli şekilde, 28-30 günde bir defa, adet gören kadınların yumurtlama dönemleri genel olarak adetlerinin 14-15. günlerine, yani tam ortasına rastlamaktadır.

Bu adet kanaması ile overdeki foliküllerden 5-10 tanesi büyümeye başlar. FSH hormonunun etkisiyle büyüyen bu yumurtalardan sadece bir tanesinin yeterince büyümesi sonucunda, her ay sadece bir yumurta döllenebilecek duruma ulaşır. Menopoz dönemine yaklaştıkça yumurtalıklardaki foliküller azalmakta, tamamen bittiğinde ise menopoz adını verdiğimiz dönem olarak kabul edilmektedir.

Kadınlardan farklı olarak erkeklerde sperm oluşumu ergenlik çağı ile birlikte başlamaktadır. Aynı şekilde, testislere etki ederek sperm hücrelerinin yapımını ve olgunlaşmasını sağlayan, FSH ve LH hormonları salgılanır. FSH ve LH etkisiyle salgılanan testosteron hormonu, sperm yapımının ve olgunlaşmasının mümkün olabilmesini sağlayan en temel hormondur.

Hücrelerin Gelişimi

Döllenme (Fertilizasyon)

Tüplerin kasılması ve yumurtalığa komşu kısmının hareketleri sayesinde, yumurtlama ile birlikte serbestleşen yumurta tüp içine alınır. Cinsel ilişki ardından sperm hücreleri vajinadan rahme, oradan da tüplere ulaşarak, fertilizasyon adını verdiğimiz döllenmeyi gerçekleştirmektedir. Hem sperm hem de yumurta dişi üreme kanallarında 24 saatlik bir süre boyunca hayatta kalabilmektedir. Döllenen yumurta tüplerin ritmik kasılmaları sayesinde 3 ile 4 gün civarında bir sürede rahim içi boşluğa ulaşmakta, bu süreçte döllenen yumurtadaki hücre sayısı da bölünme ile artmaktadır. Embriyo rahim içi boşluğa ulaştığı zaman yaklaşık 16 hücreye sahiptir. Blastokist ise daha gelişmiş bir embriyo olup, rahim içi boşluğunda yataklanmaya (implantasyon) hazırdır.

Yataklanma (İmplantasyon)

Embriyonun rahim içi boşluğuna yerleşmesini ve yataklanmasını ifade eden implantasyonun sağlıklı bir şekilde gerçekleşebilmesi için en önemli olgulardan biri rahim içini döşeyen, endometrium adı verilen, dokunun hazır olmasıdır. Embriyo rahim içi boşluğuna sağlıklı bir şekilde yerleşmekte ve gelişimini sürdürerek fetusu oluşturmaktadır.